Okwu ahụ bụ Mesoamerica sitere na Grik ma pụtara "Middle America." Ọ na-ezo aka na mpaghara mpaghara na omenala nke si n'ebe ugwu Mexico rute site na Central America, tinyere ókèala nke ugbu a bụ mba Guatemala, Belize, Honduras na El Salvador. Ya mere, a na-ahụ ya dị ka akụkụ ụfọdụ na North America, ma jikọta ọtụtụ n'ime Central America.
Ọtụtụ mmepeanya oge ochie mepụtara n'oge a, tinyere Olmecs, Zapotecs, Teotihuacanos, Mayas , na Aztecs.
Omenala ndị a mepụtara obodo dị mgbagwoju anya, ruru ọkwa dị elu nke nkà na ụzụ, wuru ihe ndị dị ebube, ma kenye ọtụtụ echiche ọdịbendị. Ọ bụ ezie na mpaghara ahụ dịgasị iche iche n'okwu banyere ọdịdị ala, ọdịdị ọdịbendị na ọdịbendị, ọdịnala oge ochie nke mepụtara n'ime Mesoamerica na-akọrọ ụfọdụ ihe na njirimara, ma na-ekwurịta okwu n'oge niile ha na-emepe.
Ihe ndi ozo nke ihe omumu oge ochie nke mba uwa:
- nri nke dabeere na ọka, agwa, na skwọsh
- ụdị akụkọ ifo ndị yiri ya
- usoro kalịnda
- ede ede
- egwuregwu bọl na-agba na roba roba
- omume okpukpe nke ọbara na ịchụ àjà
Enwekwara nnukwu iche iche n'etiti ìgwè ndị mepere n'ime Mesoamerica, na asụsụ dị iche iche, omenala, na ọdịnala.
Oge usoro iheomume nke mba uwa:
A na-ekekọrịta akụkọ ihe mere eme nke mba America n'ime atọ isi oge. Ndị ọkà mmụta ihe ochie na-agbaji ndị a n'ime obere oge, ma maka nghọta zuru ezu, atọ ndị a bụ isi ndị ga-aghọta.
Oge nke oge kpochapụrụ malite na 1500 BC ruo 200 AD N'oge a, a gbanwere usoro ugbo na-enye ohere ka ndị mmadụ buru ibu karị, nkewa nke ọrụ na mgbatị dị mkpa maka mmepeanya. Ihe omuma nke Olmec , nke a na-ekwu mgbe ụfọdụ dịka "omenala nne" nke mba Mesoamerica, n'oge a.
Oge oge , site na 200 ruo 900 AD, hụrụ mmepe nke nnukwu obodo mmepere emepe na njikọta ike. Ụfọdụ n'ime obodo ochie ndị a gụnyere Monte Alban na Oaxaca, Teotihuacan dị n'etiti Mexico na ebe obibi Maya nke Tikal, Palenque na Copan. Teotihuacan bụ otu n'ime obodo ndị kasị buru ibu na ụwa n'oge ahụ, mmetụta ya gbasakwara ọtụtụ n'ime obodo Mesoamerica.
Oge post-kpochapụ , site na 900 AD ruo mgbe ndị Spaniards bịarutere ná mmalite afọ 1500, e ji obodo ukwu mee ihe ma mesie agha na àjà ike. N'ebe ndị Maya, Chichén Itza bụ isi obodo ndọrọ ndọrọ ọchịchị na nke akụ na ụba, nakwa na mbara ala dị larịị. N'ime afọ 1300, rue njedebe nke oge a, ndị Aztec (nke a na-akpọkwa Mexica) pụtara. Ndị aztek bụbu ndị a na-akpọ nomadic, ma ha bi na Central Mexico ma malite isi obodo ha bụ Tenochtitlan na 1325, ngwa ngwa wee ghọọ ndị isi obodo Mesoamerica.
Ihe gbasara America:
A na-ekewa mpaghara America na mpaghara ise dị iche iche: West Mexico, Central Highlands, Oaxaca, Ógbè Gulf, na mpaghara Maya.
Paul Kirchhoff, bụ onye Germany-Mexico, bụ nke mbụ na-akpọ Mesoamerica, na 1943.
Nkọwa ya dabeere na ókèala ala, agbụrụ agbụrụ, na ọdịbendị omenala n'oge mmeri ahụ. Okwu ndị a bụ ndị America na-ejikarị eme ihe banyere ndị ọkà mmụta ihe ochie na ndị ọkà mmụta ihe ochie, ma ọ bara uru maka ndị ọbịa na Mexico ka ha mara ya mgbe ha na-anwa ịghọta nghọta Mexico ji mepụta oge.