N'ime anụmanụ niile na-agagharị na savannah nke Afrika, o doro anya na rhino bụ otu n'ime ihe kachasị mma. Ma eleghị anya, ọ bụ ikike dị iche iche nke ike nke ụdị ọdịdị mbụ ha; ma ọ bụ ma eleghị anya na ọ bụ eziokwu na n'agbanyeghị nha ha, rhinos nwere ike ịgafe na amara dị ebube. N'ụzọ dị mwute, nchịkọta rhino na-adịbeghị anya n'ofe ha emewo ka o kwe omume na ihe ọbụla nke isi anwansi ha bụ, ọgbọ nke ọdịnihu agaghị enweta ya.
Akụkọ ihe mere eme
Afọ 150 gara aga, ndị ọcha na ndị ojii rhino dị ọtụtụ n'ime mba ndịda Sahara. Ịchụ nta na-adịghị mma nke ndị bi na Europe hụrụ ka ọnụ ọgụgụ ha na-adaba n'ụzọ dị ukwuu; ma ọ bụ ruo n'afọ 1970 na afọ 80 ka nchịkọta nke rhinos maka mpi ha ghọrọ ezigbo okwu. Achọ maka mpi rhino dị nnọọ njọ na e gburu pasent 96 nke ụmụ rhinos ojii n'etiti afọ 1970 na 1992, ebe a na-achọta rhinos na-acha ọcha n'otu ebe na ruo nwa oge dị mkpirikpi, e weere ha dị ka ndị na-adịghị.
N'ime otu akụkọ akụkọ ọma nke ọma nke oge anyị, mgbalị iji chekwaa rhino site na itinye aka na akụkọ ihe mere eme mere ka ndị obodo ha maliteghachi. Taa, a na-eme atụmatụ na e nwere ihe dịka puku rhino na-acha ọcha 20,000 na rhino rhino 5,000 fọdụrụ n'ime ọhịa. Otú ọ dị, ebe ọ bụ n'agbata afọ 2000, ụkọ rhino ejirila na-agbapụta, na na 2008 ọ na-ebute nsogbu nsogbu ọzọ.
N'ihi ya, ọdịnihu nke ụdị abụọ ahụ ejighị n'aka ugbu a.
Eji Rhino agba
Taa, ma Rhino na-acha ọcha na-acha ọcha na-echebe ya site na Nkwekọrịta na Trade International na Egwu Anụ ọhịa na Flora (CITES). Azụmahịa ụwa na rhinos ma ọ bụ akụkụ ha bụ iwu na-akwadoghị, ma e wezụga nke rhinos na-acha ọcha si Swaziland na South Africa, bụ nke a pụrụ ịpụ na ikikere n'okpuru ụfọdụ ọnọdụ.
Otú ọ dị, n'agbanyeghị iwu CITES, ụzụ rhino aghọwo ihe na-enye ụgwọ nke na ndị ọkachamara dị njikere ịnweta ihe ọ bụla iji nweta ego na ụlọ ọrụ ahụ.
Egwu Rhino na-adị n'ihi ọchịchọ maka ngwaahịa rhino na mba Asia dị ka China na Vietnam. Na omenala, a na-eji rhino richaa ọkụ na mba ndị a dị ka ihe ntanetị na ọgwụ eji agwọ ọnọdụ dịgasị iche iche - n'agbanyeghị eziokwu na ọ dịghị uru ọgwụ a gosipụtara. Otú ọ dị, n'oge na-adịbeghị anya, ọnụ ahịa rhino na-arịwanye elu emeela ka a zụrụ ya ma bie ihe dị ka ihe nnọchianya nke ọnọdụ na akụ na ụba.
Nyocha nke ụlọ ọrụ US Dalberg mere atụmatụ na uru rhino bara uru na $ 60,000 / kilo, na-eme ka ọ dịkwuo uru n'ahịa ojii karịa ma ọ bụ diamonds ma ọ bụ cocaine. Ọnụ ọgụgụ a dị egwu na-arịwanye elu na afọ iri gara aga, ya na uru nke otu rhino na-eme atụmatụ na $ 760 azụ na 2006. Dika poaching na-ebelata ụkọ rhino fọdụrụ, ụkọ nke ngwaahịa ahụ na-eme ka ọ dịkwuo uru, na-amụbawanye ihe mkpali ime poach na mbu.
Ngwunye Ọhụrụ
Ọnụ ego dị oke egwu a na-atụghị anya ya na-agbanwe agbanwe na ịzụ ahịa dịka ịzụ ahịa ọgwụ ma ọ bụ ngwá ahịa.
Ndị omekorita na-agbazi ndị omempụ a na-ahazi, ndị nwere nkwado ego dị ukwuu ma hụ rhinos dị ka ihe onwunwe iji jiri obi ịta mmiri mee ihe. N'ihi ya, usoro ịzụ ahịa na-aghọwanye ọkaibe karị, na-agụnye ihe ntanetị dị elu dị ka ngwaọrụ nlekota GPS na ngwa ọrụ ọhụụ abalị.
Ụdị ọkpụkpụ ọhụrụ a na-eme ka ọ na-esikwu ike (ma dị ize ndụ) maka mgbochi ndị na-egbochi ya iji chebe ndị fọdụrụnụ. Iji mee nke a, ndị na-eme ihe nchebe ga-atụ anya ebe ndị na-ere ọgwụ ga-aga n'ihu - ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ihe na-agaghị ekwe omume iji nyochaa nnukwu ogige ntụrụndụ ma mee ka ndị rhin dị ndụ. Nke a na-eme ka nrụrụ aka buru ibu sie ike karị, na ndị ọrụ ego na-eji akụ na ụba ha akwụ ụgwọ ndị isi ma n'ime ogige ntụrụndụ na n'ogo kachasị elu nke gọọmentị maka ozi.
Ọnụ ọgụgụ nke njedebe
Na South Africa naanị, ọnụ ọgụgụ nke ndị rhinos kwa afọ ejirila 9,000% amụba kemgbe 2007. Na 2007, a na-egbu anụ iri na atọ n'ime mba dị iche iche; n'afọ 2014, ọnụ ọgụgụ ahụ ruru 1,215. South Africa bụ ebe obibi nke ihe ka n'ọnụ ọgụgụ n'ime ụwa ndị fọdụrụ na ụwa, ma dịka nke a emeela ka ọ bụrụ na a na-eme mgbalị na-adịbeghị anya. Otú ọ dị, mba ndị gbara ha gburugburu nọkwa ná nsogbu. Na Namibia, e ji okpukpu abụọ rọọ ọrụ na 2012; ebe e gburu mmadụ 80 na 2015.
Mbibi ahu bu ihe puru ime nke onu ogugu dika ndi a gosiputara site na njedebe nke Rhino ozo nke odida anyanwu, uzo ozo kwuputara na achoputara na afo 2011. Dika International Union for Conservation of Nature (IUCN) si kwuo, isi ihe kpatara ego a ' ezumike bu ndi ozo. Ekebe na-acha uhie uhie na-acha ọcha nke Northern na-eche na ha ga-ata ahụhụ otu ihe ahụ, ọ bụ nanị mmadụ atọ ka ha hapụrụ. Ha na ndị nne na nna na-akpachi anya nke ọma ma na-echekwa ha nche elekere iri abụọ na anọ.
Uru nke Rhinos
E nwere ọtụtụ ihe mere anyị ga - eji lụ ọgụ maka ọdịnihu nke rhinos ndị fọdụrụ anyị, ọbụlagodi nke bụ na ọ bụ ọrụ omume anyị ime ya. Rhinos bụ ihe ruru afọ 40 nke evolushọn ma na-eme mgbanwe n'ụzọ zuru ezu na gburugburu ebe obibi ha. Ha na-edebe nchekwa ala Afrika site n'iji ihe ruru iri ato na ato nke akwukwo ahihia kwa ubochi ma di oke nkpa maka ihe ndi ozo di n'ime ha. Ọ bụrụ na ha anwụọ, ụmụ anụmanụ ndị ọzọ niile ga-emetụta ihe oriri.
Ha nwekwara nnukwu ego. Dị ka akụkụ nke Afrika a ma ama bụ Big Five , ọ bụ ha na-akpata ọtụtụ nde dollar maka ego site na njem nleta; ụlọ ọrụ nke nwere ike ịbara ọtụtụ ndị ọzọ uru karịa obere ngwongwo na-akwado. Ijide n'aka na mpaghara obodo na-erite uru site na ego nke njem nleta na-eme njem bụ akụkụ dị mkpa nke ịkwalite nchekwa ndụ rhino na mpaghara.
Ịlụ ọgụ maka mgbanwe
Nsogbu nke rhino poaching bụ ihe siri ike, ọ dịghịkwa ngwọta ọ bụla. A na-atụ aro ọtụtụ ndị, nke ọ bụla nwere ụdị nke ya na ihe ndị ọzọ. Dịka ọmụmaatụ, ọtụtụ ụlọ ọrụ United States na-agbalị ugbu a ịzụlite mpi rhino na-esi ísì ụtọ dị ka ihe gbanwere maka ihe dị adị n'ezie; ebe South Africa na-atụ aro ịzụ ahịa rhino dị na ya dị ka ụzọ e si agbaba ahịa ahụ, si otú a belata uru nke mpi ahụ ma mee ka ọ bụrụ ihe na-adọrọ mmasị ndị na-azụ ahịa.
Otú ọ dị, site na iri nri ahịa rhino, ihe ngwọta abụọ a na-eme ihe ize ndụ iji mee ka nsogbu ahụ sie ike site n'inweta ọchịchọ maka ngwaahịa ahụ. Atụmatụ ndị ọzọ na-agụnye mpi rhino na-egbu egbu iji mee ka ha ghara ịdị irè, na iji iwepụ mpi ndị dị ndụ site na ndụ rhinos ka ha gharazi iche. Di elu na-ahụ ihe ịga nke ọma, ọ bụ ezie na ọ dị oke ọnụ. N'ebe ụfọdụ, ndị na-achụ nta na-egbutu rhino na-enweghị mpi ka ha wee ghara iwepụ oge site n'imeghachi ya na mberede.
N'ikpeazụ, a ghaghị ịchọta ịzụchasị ya site n'akụkụ dị iche iche. A ghaghị ịzụlite ego iji mee ka ndị ọzọ na-eme ihe na-adịghị mma, ebe ọ bụ na ndị mmanye iwu bụ ihe dị mkpa iji kpochapụ nrụrụ aka. Ebumnuche gburugburu ebe obibi na ntụrụndụ ego nwere ike inye aka imeri nkwado nke ndị bi na nsọtụ ogige ntụrụndụ ma debe ka ha ghara ịnwa anwa anwa ka ha nweta ndụ. Karịsịa, site n'inwe nghọta na Asia, a na-atụ anya na a ga-egbochi ịchọta rhino rhino n'otu ụbọchị ma niile.
Iji chọpụta otu ị ga-esi nyere aka, gaa Chekwaa Rhino, ọrụ ebere mba ụwa na-arụ ọrụ iji chekwaa ụdị ise rhino nile zuru ụwa ọnụ.