Ka 2016 Olympic Games - a ga-enwe na Rio de Janeiro, Brazil - na-adọta nso, nchegbu banyere nje Zika nọgidere na-ebili. Obodo ahụ dara ọrịa ahụ nke ọma, nke a jikọtara ya na nkwarụ dị omimi n'ime ụmụ a mụrụ site na ndị nne na nna na-ebute ọrịa. N'ihi ya, ụfọdụ ndị na-eme egwuregwu na ndị njem na-ahọrọ ịkụ egwú ahụ n'ihi egwu nke ịme nje ahụ mgbe ha na-eleta mba South America, ebe ndị ọzọ na-akụda ịzụta mkpuchi njem iji kpuchie ego ha.
Ma, ọ na-egosi na ịchọrọ ịgụ akwụkwọ akụkọ mkpuchi gị nke ọma, n'ihi na o yiri ka Zicha adịghị ekpuchi ma ọlị.
Enwere m nnukwu onye na-akwado mkpuchi mkpuchi njem maka ndị njem njem, dịka ọ na-enyekarị ihe mkpuchi dị mkpa maka ndị anyị na-aga ileta ebe ndị dịpụrụ adịpụ ebe ihe ize ndụ dị ntakịrị elu ma ọnụahịa nke ịpụpụ nwere ike ịnweta ezigbo ọnụahịa. Otu n'ime ihe ndị dị mkpa nke fọrọ nke nta ka ọ bụrụ iwu mkpuchi njem ọ bụla bụ ihe a maara dị ka "ịgbazigharị njem" mkpuchi. N'ikpeazụ, akụkụ a nke iwu ahụ na-eme ka o doo anya na ị ga-enweta ego gị ma ọ bụrụ na a ga-ehichapụ njem gị maka ihe ụfọdụ. Dịka ọmụmaatụ, ọ bụrụ na ọdachi ọdachi dakwasịrị ebe ị ga-aga, onye ọrụ nlegharị anya kpebiri na ọ gaghị adị mma ịnọ ebe ahụ, ha nwere ike dọpụta nkwụ ahụ na njem ahụ kpamkpam. N'okwu a, ụlọ ọrụ ịnshọransị njem gị ga-akwụghachi gị ụgwọ maka njem ahụ, na-egbochi gị ịnweta ọtụtụ puku dollar.
Ọ dị ezigbo mma? Ọfọn, nsogbu bụ na ọtụtụ n'ime iwu ndị ahụ agaghị ekpuchi ụgwọ gị ma ọ bụrụ na ị kagbuo njem ahụ n'onwe gị. Nke a bụ ihe ọtụtụ ndị njem chọpụtara n'oge na-adịbeghị anya mgbe ha mụtara banyere Zika, ma kpebie na ọ dịghị mma ka ha gaa ebe ndị ọrịa. Ụfọdụ n'ime ndị njem ahụ gụnyere ndị nne na-atụ anya, yana ndị di na nwunye na-achọ ime ime.
A na-ewerekarị ihe ize ndụ nye ụmụ ha bu n'afọ ka ha dị oke elu, n'ihi ya, a mere mkpebi ahụ ka ha ghara ịmalite atụmatụ njem ha, na-agbaso ndụmọdụ nke dọkịta ha.
Ụfọdụ n'ime ndị ikom na ndị inyom a zụrụ mkpuchi njem iji kpuchie njem ha, ma a na-ajụkarị ha maka ịkagbu njem n'ihi na ndị nwe ụlọ akwụkwọ ahụ kpebiri na ha agaghị etinye aka n'ịga ebe ha na-aga. N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, ọ bụrụ na ị kpebie ịkagbu atụmatụ gị, atụla anya na ụlọ ọrụ inshọransị ga-akwụ ụgwọ gị. Maka ọtụtụ n'ime ụlọ ọrụ ndị a, izere ụdị ọrịa Zika nwere ike ịmeghị ka ị kwụsị njem ma nọrọ n'ụlọ, n'ihi ya, ha anaghị akwụ ụgwọ maka iwu ndị a zụrụ.
Enwere ike iche na iwu a. Ụfọdụ ụlọ ọrụ mkpuchi njem - dị ka Travel Guard - na-enye ihe a maara dị ka "ịkagbu maka ihe ọ bụla" mkpuchi. Nke a na-enye gị ohere ịnwetaghachi maka akụkụ nke mmefu nke njem gị ka a ga-ehichapụ ya. Ụdị mkpuchi a na-enye gị ohere ịla azụ na njem njem gị na enweghị ajụjụ a jụrụ, na-eme ka ndị ahịa nwee mgbanwe.
Dị ka ị na-eche, enwere ohere iji "kpochapụ maka ihe ọ bụla" mkpuchi.
Dị ka ọmụmaatụ, ọ na-eri ihe dịka pasent 20 karịa ọkọlọtọ njem njem, ọ naghị agbapụta gị maka njem ahụ dum. Kama nke ahụ, ị ga-enweta akụkụ nke ego azụ, yana ndị njem na-ahụ ihe dịka pasent 75 nke oke ego zuru ezu maka njem. Ọ bụ ezie na nke a abụghị ego zuru ezu nke mmefu gị, ọ ka mma karịa ịnwetaghachi ego ọ bụla, nke a bụ ihe gbasara ọtụtụ ndị na-achọ izere Zika n'oge ahụ.
Ọ bụrụ na ị na - arịa ọrịa nje Zika mgbe ị na - eme njem, ọtụtụ injinia mkpuchi ga - ekpuchi ụgwọ ọ bụla nwere ike ịda. Nsogbu bụ, ọnụ ọgụgụ ka ukwuu nke ndị na-eme nkwekọrịta Zika adịghị egosipụta ihe mgbaàmà ọ bụla, ma n'ihi ya, ọ dịghị mkpa nlekọta ahụike ọ bụla. Ya mere, ohere ọ bụla ọbụlagodi na ị na-ebute oria, ma eleghị anya ị gaghị ama ya ma ọ bụ mgbaàmà ahụ agaghị adị ike iji chọọ ụdị ọrụ ọ bụla.
N'agbanyeghị nke ahụ, ọ dị mma ịmara na mkpuchi ahụ ike ga-achọ ya.
Dị ka mgbe niile, jide n'aka na ị gụọ ezigbo akwụkwọ na ụdị polịs gị ma jụọ ụfọdụ ajụjụ banyere ihe ọ na-eme ma ọ 'anaghị ekpuchi ya. Ọ dị mkpa ịmara tupu oge ma ma ọ bụ na ị nwere iwu nke ga-egbo mkpa gị, dị ka ọ nwere ike igosi na ị dị ezigbo mkpa na ịkwụsị ịzọpụta gị ọtụtụ puku dollar.