Na December 16, ndị South Africa na-eme Ememme Ndozi, ezumike ọha na eze na-echeta ememe abụọ dị ịrịba ama, nke abụọ nyeere aka ịkọ akụkọ ihe mere eme nke mba ahụ. Ihe kachasị na-adịbeghị anya bụ ndị e guzobere Umkhonto anyị Sizwe, ogwe aka agha nke African Congress Congress (ANC). Nke a mere na December 16th 1961, ma ama akara mmalite nke ọgụ a na-alụ megide apartheid.
Omume nke abụọ mere afọ 123 tupu mgbe ahụ, na Disemba 16th 1838. Nke a bụ Agha Osimiri Ọbara, na-agbata n'etiti ndị Netherlands na ndị agha Zulu nke Eze Dingane.
Azụ
Mgbe Briten na-achị Cape na mmalite afọ 1800, ndị ọrụ ugbo na-asụ Dutch na-etinye akpa ha n'ọdụ ụgbọ ehi ma na-agafe South Africa iji chọọ ala ọhụrụ karịa ọchịchị Britain. Ndị a kwabatara mara dị ka Voortrekkers (Afrikaans maka ndị na-aga n'ihu ma ọ bụ ndị ọsụ ụzọ).
Akpọrọ ha iwe megide ndị Britain na Great Trek Manifesto, nke onye nduzi Voortrekker Piet Retief dere na Jenụwarị 1837. Ụfọdụ n'ime mkpesa ndị bụ isi gụnyere enweghị nkwado nke ndị Britain nyere maka inyere ndị ọrụ ugbo aka ịchedo ala ha n'aka Xhosa agbụrụ dị iche iche; na iwu na-adịbeghị anya megide ịgba ohu.
Na mbụ, ndị Voortrekkers enweghị obere nguzogide ma ọ bụ enweghị nguzogide ka ha na-aga n'ebe ugwu ọwụwa anyanwụ n'ime ime ime South Africa.
Ala ahụ yiri ka ndị ebopeople adịghị - ihe mgbaàmà nke ike dị egwu nke bugara n'ógbè dị n'ihu Voortrekkers.
Kemgbe afọ 1818, ebo Zulu nke dị n'ebe ugwu aghọwo nnukwu ndị agha, na-emeri obere ezinụlọ ma na-agbakọta ha iji mepụta alaeze n'okpuru ọchịchị Shaka.
Otutu ndi iro nke eze Shaka gbagara n'ugwu, hapuru ugbo ha ma wepu ala ahu. N'oge na-adịghị anya, tupu ndị Voortrekkers agafere mpaghara Zulu.
Mgbuchapụ ahụ
Retief, bụ isi nke ụgbọ okporo ígwè Voortrekker, bịarutere Natal na October 1837. O zutere eze Zulu ugbu a, Eze Dingane, otu ọnwa ka e mesịrị, iji gbalịa ịkwado nwe ikikere ala. Dika akuko si kwuo, Dingane kwetara - n'agbanyeghi na Retief natara otutu puku ehi bu ndi isi n'aka Tlokwa.
Ndi ozo na ndi ikom ya weghaara ehi, weputa ha n'isi obodo Zulu na February 1838. Na February 6, Eze Dingane kwuru na o dere nkwekorita nke nyere ala Voortrekkers n'etiti Ugwu Drakensberg na ala. N'oge na-adịghị anya mgbe nke ahụ gasịrị, ọ kpọrọ Retief na ndị ikom ya gaa kraal eze iji ṅụọ ihe ọṅụṅụ tupu ha ala maka ala ọhụrụ ha.
N'otu oge n'ime kraal, Dingane nyere iwu ka a gbatuo Retief na ndị ikom ya. O doro anya na Dingane kpebiri imebi ya n'akụkụ nkwekọrịta ahụ. Ihe ụfọdụ na-egosi na ọ bụ Reief jụrụ iwe iwe na égbè na Zulu; ndị ọzọ na-atụ aro na ya na-atụ egwu ihe nwere ike ime ma ọ bụrụ na a na-ekwe ka ndị Voorrekkers na egbe na mgboagha dịrị na ala ya.
Ụfọdụ kwenyere na ezinụlọ ezinụlọ Voortrekker amalitela ịbanye na ala tupu Dingane bịanye aka na nkwekọrịta ahụ, ihe o mere dị ka ihe àmà nke enweghị nkwanye ùgwù maka omenala Zulu. Ihe ọ bụla ya na-ekwu, ndị Voortrekkers hụrụ mgbu ahụ dị ka ihe aghụghọ nke na-ebibi obere okwukwe ahụ dị n'etiti Boers na Zulu ruo ọtụtụ iri afọ.
Agha nke Ọbara Ọbara
N'afọ 1838, agha malitere ịlụ n'etiti Zulu na Voortrekkers, nke ọ bụla kpebisiri ike ihichapụ nke ọzọ. Na February 17, ndị agha Dingane wakporo ndị agha Voortrekker n'akụkụ Osimiri Bushman, na-egbu ihe karịrị mmadụ 500. N'ime ndị a, nanị 40 dị ọcha. Ndị ọzọ bụ ụmụ nwanyị, ụmụaka na ndị oji ojii na-ejegharị na ndị Voortrekkers.
Agha ahụ malitere isi na December 16 na ụda na-agba agba n'Ọdọ Mmiri Ncome, ebe otu ìgwè ndị ikom 464 nọ na-ama ụlọikwuu na Voortrekker.
Ndị na-akpọ Voortrekkers na-eduzi Andries Pretorius na akụkọ ihe mere eme na n'abalị ahụ tupu agha ahụ, ndị ọrụ ugbo kwere nkwa iji mee ememme ụbọchị ezumike ma ọ bụrụ na ha merie.
N'ehihie, n'etiti puku mmadụ 10,000 na 20,000 ndị agha Zulu wakporo ụgbọala ụgbọala ha gbara gburugburu, onye ndu Ndlela kaSompisi duziri. N'ihi uru nke gunpowder n'akụkụ ha, ndị Voortrekkers nwere ike imeri ndị agha ha n'ụzọ dị mfe. Ka ọ na-erule ehihie, ihe karịrị puku atọ Zulus dinara, ebe ọ bụ nanị atọ n'ime ndị Voortrekkers merụrụ ahụ. A manyere ndị Zulus ịgba ọsọ na osimiri ahụ na-acha uhie uhie na ọbara ha.
The Aftermath
Mgbe agha ahụ gasịrị, ndị Voortrekkers jisiri ike gbakee ozu Piet Retief na ndị ikom ya, na-eli ha na Disemba 21 ruo n'afọ 1838. E kwuru na ha chọpụtara na a na-enye ala ndị a ma ama, ma jiri ya mee ka ala ahụ chịkwaa. Ọ bụ ezie na akwụkwọ nke onyinye ahụ dị taa, mbụ ahụ furu efu n'oge Agha Anglo-Boer (ọ bụ ezie na ụfọdụ kwenyere na ọ dịghị mgbe ọ bụla).
E nwere ihe ncheta abụọ ugbu a na Blood River. Ogwe Ngalaba Egwurugwu nke Ọbara gụnyere ebe obibi ma ọ bụ mgbanaka nke ụgbọ ala ndị a na-agba ígwè, nke e wuru na saịtị agha iji cheta ndị na-agbachitere Voortrekker. Na November 1999, KwaZulu-Natal nke mbụ meghere Ncome Museum na ọdụdụ ebe ọwụwa anyanwụ nke osimiri ahụ. A raara ya nye ndị agha Zulu 3,000 bụ ndị tụfuru ndụ ha ma nyeghachi ha nkọwa nke ihe ndị na-eduga ná esemokwu ahụ.
Mgbe ntọhapụ si na apartheid n'afọ 1994, e mere ememe ncheta nke agha, December 16, ụbọchị ezumike ọha. A na - akpọ ụbọchị imekorita, ọ pụtara iji bụrụ ihe nnọchianya nke South Africa dị n'otu. Ọ bụkwa nkwenye maka nhụjuanya na ahụmahụ n'oge dịgasị iche iche n'akụkọ ihe mere eme nke mba ahụ site n'aka ndị agbụrụ na agbụrụ nile.
Jessica Macdonald kwadoro isiokwu a na January 30th 2018.