European mbụ na-eleta ebe ahụ bụ onye na-eme nchọpụta Netherlands bụ Abel Tasman na 1643. Onye na-enyocha onye England bụ James Cook jikwa ebe ahụ gaa 1774. Onye ọ bụla a na-ekwukarị na "nchọta" nke Fiji bụ Captain William Bligh, bụ onye ji ụgbọ mmiri aga Fiji na 1789 na 1792 na-eso ndị nkwụnye na HMS Bounty .
Narị afọ nke 19 bụ oge oké ọgba aghara na àgwàetiti Fiji.
Ndị Europe mbụ na-aga na Fiji bụ ndị ọrụ ụgbọ mmiri na ndị na-amachibido ikpe site na ndị ọchịchị Britain na-achị ikpe na Australia. Ka ọ na-erule n'etiti narị afọ nke narị afọ, ndị ozi ala ọzọ rutere n'àgwàetiti ahụ ma banye na ntụgharị nke ndị Fibia na Iso Ụzọ Kraịst.
N'afọ ndị a, a na-ahụ mgbagha ndọrọ ndọrọ ọchịchị ọbara maka ike site n'aka ndị ndú Fiji. Onye kachasị amara n'etiti ndị ndú a bụ Ratu Seru Cakobau, bụ onyeisi ndị isi nke ọwụwa anyanwụ Viti Levu. N'afọ 1854, Cakobau ghọrọ onye ndú Fiji mbụ ịnakwere Iso Ụzọ Kraịst.
Ọtụtụ afọ nke agha agbụrụ biri n'oge na-adịghị anya na 1865, mgbe e guzobere njikọta nke alaeze ndị eze na ntọala mbụ nke Friji ka ndị isi nke mba Fidji bịanyere aka n'akwụkwọ. A họpụtara Cakobau ịbụ onye isi oche maka afọ abụọ n'ahịrị, ma ụbụrụ na-ada ada mgbe onyeisi ndị isi ya, bụ onyeisi obodo Tongan aha ya bụ Ma'afu, chọrọ isi oche na 1867.
Nsogbu ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ọgba aghara, dị ka mmetụta nke ọdịda anyanwụ nọgidere na-etowanye ike.
N'afọ 1871, nkwado nke ihe dị ka 2000 ndị Europe nọ na Fiji, a kpọsara Cakobau eze ma wuo otu mba na Levuka. Otú ọ dị, ọchịchị ya chere ọtụtụ nsogbu ihu, a naghịkwa anabata ya nke ọma. N'October 10, 1874, mgbe a gbasasịrị ndị isi kachasị ike, e zigara Fiji na United Kingdom.
Iwu Bekee
Gọvanọ mbụ nke Fiji n'okpuru ọchịchị Britain bụ Sir Arthur Gordon. Usoro ochichi Sir Arthur ga-etinye usoro maka ọtụtụ Fiji nke dị taa. Ná mgbalị iji chekwaa ndị mmadụ na ọdịbendị nke Fiji, Sir Arthur machibido ire ere Fiji na ndị na-abụghị Fiji. O guzobekwara usoro nlekọta nke obodo na-enye ohere ka ndị Fijians na-ekwu ọtụtụ ihe na nke ha. E guzobere otu ndị isi maka ndụmọdụ maka gọọmenti banyere ihe gbasara ụmụ amaala.
Ná mgbalị iji kwalite mmepe akụ na ụba, Sir Arthur guzobere usoro ihe ọkụkụ n'àgwàetiti Fiji. Ọ nwere ahụmahụ mbụ na usoro ihe ọkụkụ dị ka gọvanọ Trinidad na Mauritius. Gọọmenti kpọrọ ndị ụlọ ọrụ Australia Colonial Sugar Refining Company ka ha mepee ọrụ na Fiji, nke ọ mere n'afọ 1882. Ụlọ ọrụ ahụ rụrụ na Fiji ruo n'afọ 1973.
Iji nyere ndị ọrụ ala na-enweghị ego maka ọrụ ubi, gọọmenti lere anya n'obí ndị isi nke India. Malite n'afọ 1789 ruo n'afọ 1916, e wetara ihe karịrị mmadụ 60,000 na Fjiji dị ka ndị ọrụ ala. Taa, ụmụ ndị ọrụ a bụ ihe dị ka pasent 44 nke ndị bi na Fiji. Native Fijians na-ede ihe dị ka pasent 51 nke ndị bi na ya.
Ndị ọzọ bụ ndị China, ndị Europe, na ndị ọzọ na Pacific Islanders.
Site na ngwụsị afọ 1800 ruo n'afọ 1960, Fiji nọgidere bụrụ ọha mmadụ kewara ekewa, karịsịa na nnọchiteanya ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Fijians, ndị Indians na ndị Europe niile hoputara ma ọ bụ họpụta ndị nnọchianya ha na ndị omebe iwu.
Nnwere onwe na ọgba aghara
Mgbanwe nke nnwere onwe nke afọ 1960 adịghị agbapụ àgwàetiti Fiji. N'agbanyeghi na ndi ochichi choro ka ndi ochichi ghari onwe ha, mkparita uka na Fiji na London mere ka ndi ochichi ndi ochichi nye Fiti onwa October 10, 1974.
Early afọ nke mba ọhụrụ ahụ nọgidere na-ahụ mba dị iche iche kewara ekewa, na ọchịchị Alliance Alliance nke ndị Ala Fiji na-achị. Nrụgide sitere n'ọtụtụ dị n'ime na nke dịpụrụ adịpụ mere ka e guzobe Ngalaba Na-ahụ Maka Ọrụ na 1985, bụ nke, n'ime mmekọrịta ya na ndị isi India National Federation Party, meriri ntuli aka n'afọ 1987.
Otú ọ dị, Fiji enweghị ike ịgbanahụ ọdịnala ya. A na-akwatu ọchịchị ọhụrụ ozugbo na agha ndị agha. Mgbe a gbasara mkparita uka na ọgba aghara obodo, ọchịchị gọọmentị laghachiri ike na 1992 n'okpuru iwu ọhụrụ nke buru ibu maka ọdịmma nke ndị ka n'ọnụ ọgụgụ.
Otú ọ dị, nrụgide nke obodo na nke mba ọzọ, mere ka a họpụta otu ụlọrụ nọọrọ onwe ha na 1996. Ọrụ a tụrụ aro maka iwu ọhụrụ ọzọ nke e mere ka otu afọ gasịrị. Iwu a nyere maka imata ihe gbasara ndi mmadu di ntakiri ma guzobe ulo oru a na-akwado otutu ndi otu.
A ṅụrụ Mahendra Chaudhry ọnụ dị ka Prime Minista, ọ ghọkwara onye mbụ bụ Prime Minista Indo-Fijian nke Fiji. O di nwute, otu ochichi ndi ozo di mkpirikpi.
Na May 19, 2000, ndị ụsụụ ndị agha ndị agha na ndị ụkọchukwu agbụrụ na-achịkwa George Speight jidere ikike na nkwado nke nnukwu Council of Chiefs, nzukọ nke a na-akpọghị ndị isi ala. A na-agba chaudry na cabinet ya maka ọtụtụ izu.
Nsogbu nke afo 2000 kwusiri site n'itinye aka nke onye isi agha nke agha bu Frank Bainimarama, onye Fiji. N'ihi ya, a manyere Chaudry ka ọ kwụsị. E mesịrị jide njide n'okwu ebubo ụgha. Laisenia Qarase, e mekwara ka onye ụkọchukwu Fijian bụrụ onye praịm minista.
Mgbe ọtụtụ izu nke ọgba aghara na egwu nke agha, ndị agha Fiji, ọzọ n'okpuru iwu nke ugbu a, Commodore Frank Bainimarama jidere ikike na Tuesday, Disemba 5, 2006 na mberede ọbara. Bainimarama kpochiri Prime Minista Qarase ma chee na ikike nke president si n'aka President Ratu Josefa Iloilo na nkwa ya ga-alaghachi ike na Iloilo na gọọmentị ndị agha a họpụtara ọhụrụ.
Ọ bụ ezie na Bainimarama na Qarase bụ ụmụ Fijian bụ ndị obodo, o doro anya na ọ bụ ihe Qarase kpaliri ka ọ na-eme ka ndị obodo Fibia baara ndị obodo Fibia uru, karịsịa ndị India agbụrụ. Bainimarama megidere iwu ndị a dị ka ihe na-ezighị ezi nye ndị nwe obodo. Dị ka CNN kọrọ, "Ndị agha na-ewe iwe mgbe gọọmentị na-akpali iwebata iwu nke ga-eme ka ndị na-etinye aka na (2000) gbanwee ya. Ọ na-emegidekwa ego abụọ nke Bainimarama na-ekwu na ọ bụ ndị isi Fiji na-enweghị obi ebere na ikike nke ala karịa ụmụ obere agbụrụ agbụrụ. . "
A na-eme ntuli aka n'ozuzu na 17 September 2014. Onyinye FijiFirst nke Bainimarama meriri 59.2% nke ntuli aka, ma otu ndi otu ndi si mba Australia, India na Indonesia choro ntuli aka.
Gaa na Fiji Taa
N'agbanyeghị akụkọ banyere ọgba aghara ndọrọ ndọrọ ọchịchị na nke agbụrụ, ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ 3500, àgwàetiti ndị dị na Fiji ka nọgidere na- aga njem nleta . Enwere ọtụtụ ezi ihe mere ị ga-eji mee atụmatụ visi t. Àgwàetiti ahụ jupụtara n'ọtụtụ omenala na omenala . Otú ọ dị, ọ dị mkpa na ndị ọbịa na-agbaso koodu uwe na ejiji kwesịrị ekwesị .
A maara ndị Fiji dịka ụfọdụ n'ime ndị enyi kachasị mma na ndị ọbịa nke ọ bụla n'ime àgwàetiti dị na South Pacific. Ọ bụ ezie na ndị bi n'àgwàetiti nwere ike ikwenyeghị n'ọtụtụ nsogbu, ha na-eme ka ha mara na ọ dị mkpa ka ndị ahịa njem gaa n'ọdịnihu nke agwaetiti ha. N'ezie, n'ihi na njem na-akpata ahụhụ n'ihi nsogbu nke afọ ndị na-adịbeghị anya, a na-enwe ọnụọgụ njem ndị dị mma. Maka ndị njem na-achọ ịgbanahụ ọnụ ọgụgụ buru ibu nke ndị njem nleta na-ahụkarị n'ebe ndịda South Pacific, Fiji bụ ebe zuru oke.
N'afọ 2000, ndị ọbịa bịara 300,000 bịarutere n'àgwàetiti Fiji. Ọ bụ ezie na agwaetiti ndị a bụ ụfọdụ n'ime ebe ezumike kachasị ama maka ụmụ amaala nke Australia na New Zealand, ihe karịrị mmadụ 60,000 bịara si United States na Canada.
Akaụntụ Online
Enwere otutu ohia di n'uwa iji nyere gi aka n'inwe ezumike n'agwaetiti Fiji. Ndị ọbịa a na-ele anya ga-aga na ebe nrụọrụ weebụ gọọmenti nke Ụlọ Ọrụ ndị ọbịa nke Fiji ebe ị nwere ike debanye aha maka ndepụta nzipu ozi ha na-egosi ihe ọkụkụ na ọpụrụiche. Fiji Times na-enye ohere dị mma maka ọnọdụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị ugbu a n'àgwàetiti.
Ọ bụ ezie na Bekee na-anọgide na-asụ asụsụ Fidji, a na-echekwa asụsụ Fiji na-ekwupụta ya. Ya mere, mgbe ị gara Fiji, atụla gị anya mgbe mmadụ na-agakwuru gị wee sị "bula ( mbula )" nke pụtara hello na "vinaka vaka levu (vee onye vaka layvoo)" nke pụtara ịkele gị ka ha na-egosi gị ekele maka mkpebi ị ga-aga na obodo ha.